Chapter 8

Chapter-8_1.28 SHLOKA वेदेषु यज्ञेषु तपःसु चैवदानेषु यत्पुण्यफलं प्रदिष्टम्।अत्येति तत्सर्वमिदं विदित्वायोगी परं स्थानमुपैति चाद्यम्।।8.28।। PADACHHED वेदेषु, यज्ञेषु, तप:सु, च_एव, दानेषु, यत्_पुण्य-फलम्‌,प्रदिष्टम्‌, अत्येति, तत्_सर्वम्_इदम्‌, विदित्वा, योगी,परम्‌, स्थानम्_उपैति, च_आद्यम्‌ ॥ २८ ॥ ANAVYA योगी इदं (रहस्यम्) विदित्वा वेदेषु च यज्ञेषु तप:सु (च) दानेषु यत्‌ पुण्यफलंप्रदिष्टं तत्‌ सर्वम्‌ एव अत्येति च आद्यं परं स्थानम्‌ उपैति। ANAVYA-INLINE-GLOSS योगी [योगी ((पुरुष))],…

Chapter-8_1.27 SHLOKA नैते सृती पार्थ जानन्योगी मुह्यति कश्चन।तस्मात्सर्वेषु कालेषु योगयुक्तो भवार्जुन।।8.27।। PADACHHED न_एते, सृती, पार्थ, जानन्_योगी, मुह्यति, कश्चन,तस्मात्_सर्वेषु, कालेषु, योग-युक्त:, भव_अर्जुन ॥ २७ ॥ ANAVYA (हे) पार्थ! (एवम्) एते सृती जानन्‌ कश्चन योगी न मुह्यति; तस्मात्‌(हे) अर्जुन! (त्वम्) सर्वेषु कालेषु योगयुक्त: भव। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) पार्थ! [हे पार्थ!], {(एवम्) [इस प्रकार]}, एते [इन दोनों], सृती [मार्गों…

Chapter-8_1.26 SHLOKA शुक्लकृष्णे गती ह्येते जगतः शाश्वते मते।एकया यात्यनावृत्तिमन्ययाऽऽवर्तते पुनः।।8.26।। PADACHHED शुक्ल-कृष्णे, गती, हि_एते, जगत:, शाश्वते, मते,एकया, याति_अनावृत्तिम्_अन्यया_आवर्तते पुन: ॥ २६ ॥ ANAVYA हि जगत: एते शुक्लकृष्णे गती शाश्वते मते। एकया (गतः)अनावृत्तिं याति (च) अन्यया (गतः) पुनः आवर्तते। ANAVYA-INLINE-GLOSS हि [क्योंकि], जगत: [जगत् के], एते [ये ((दो प्रकार के))-], शुक्लकृष्णे [शुक्ल और कृष्ण अर्थात् देवयान…

Chapter-8_1.25 SHLOKA धूमो रात्रिस्तथा कृष्णः षण्मासा दक्षिणायनम्।तत्र चान्द्रमसं ज्योतिर्योगी प्राप्य निवर्तते।।8.25।। PADACHHED धूम:, रात्रि:_तथा, कृष्ण:, षण्मासा:, दक्षिणायनम्‌,तत्र, चान्द्रमसम्‌, ज्योति:_योगी, प्राप्य, निवर्तते ॥ २५ ॥ ANAVYA (यत्र) धूम: (देवता अस्ति) रात्रि: (देवता अस्ति) तथा कृष्ण: (देवता अस्ति) दक्षिणायनं (च) षण्मासा: (देवता अस्ति), तत्रयोगी चान्द्रमसं ज्योति: प्राप्य निवर्तते। ANAVYA-INLINE-GLOSS {(यत्र) [जिस मार्ग में]}, धूम: (देवता अस्ति) [धूम…

Chapter-8_1.24 SHLOKA अग्निर्ज्योतिरहः शुक्लः षण्मासा उत्तरायणम्।तत्र प्रयाता गच्छन्ति ब्रह्म ब्रह्मविदो जनाः।।8.24।। PADACHHED अग्नि:_ज्योति:_अह:, शुक्ल:, षण्मासा:, उत्तरायणम्‌,तत्र, प्रयाता:, गच्छन्ति, ब्रह्म, ब्रह्म-विद:, जना: ॥ २४ ॥ ANAVYA (यत्र) ज्योति: अग्नि: (देवता अस्ति) अह: (देवता अस्ति) शुक्ल: (देवता अस्ति) उत्तरायणं (च) षण्मासा: (देवता अस्ति),तत्र प्रयाता: ब्रह्मविदः जना: ब्रह्म गच्छन्ति। ANAVYA-INLINE-GLOSS {(यत्र) [जिस मार्ग में]}, ज्योति: [ज्योतिर्मय], अग्नि: (देवता…

Chapter-8_1.23 SHLOKA यत्र काले त्वनावृत्तिमावृत्तिं चैव योगिनः।प्रयाता यान्ति तं कालं वक्ष्यामि भरतर्षभ।।8.23।। PADACHHED यत्र, काले, तु_अनावृत्तिम्_आवृत्तिम्, च_एव योगिन:,प्रयाता:, यान्ति, तम्, कालम्, वक्ष्यामि भरतर्षभ ॥ २३ ॥ ANAVYA (हे) भरतर्षभ! यत्र काले प्रयाता: योगिन: तु अनावृत्तिंच आवृत्तिम् एव यान्ति तं कालं वक्ष्यामि। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) भरतर्षभ! [हे अर्जुन!], यत्र [जिस], काले [काल में], प्रयाता: [शरीर त्यागकर गये…

Chapter-8_1.22 SHLOKA पुरुषः स परः पार्थ भक्त्या लभ्यस्त्वनन्यया।यस्यान्तःस्थानि भूतानि येन सर्वमिदं ततम्।।8.22।। PADACHHED पुरुष:, स:, पर:, पार्थ, भक्त्या, लभ्य:_तु_अनन्यया,यस्य_अन्त:स्थानि, भूतानि, येन, सर्वम्_इदम्‌, ततम्‌ ॥ २२ ॥ ANAVYA (हे) पार्थ! यस्य अन्तःस्थानि भूतानि (सन्ति), (च) येन इदं सर्वं ततम्,स: पर: पुरुष: तु अनन्यया भक्त्या (एव) लभ्य:। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) पार्थ! [हे पार्थ!], यस्य [जिस ((परमात्मा)) के], अन्तःस्थानि…

Chapter-8_1.21 SHLOKA अव्यक्तोऽक्षर इत्युक्तस्तमाहुः परमां गतिम्।यं प्राप्य न निवर्तन्ते तद्धाम परमं मम।।8.21।। PADACHHED अव्यक्त:_अक्षर:, इति_उक्त:_तम्‌, आहु:, परमाम्‌, गतिम्‌,यम्, प्राप्य, न, निवर्तन्ते, तत्_धाम, परमम्, मम ॥ २१ ॥ ANAVYA (यः) अव्यक्त: अक्षर: इति उक्त:, तं परमां गतिम्‌ आहु: (च)यं प्राप्य (जनः) न निवर्तन्ते तत्‌ मम परमं धाम (वर्तते)। ANAVYA-INLINE-GLOSS {(यः) [जो]} अव्यक्त: [अव्यक्त], “अक्षर: [अक्षर]”, इति…

Chapter-8_1.20 SHLOKA परस्तस्मात्तु भावोऽन्योऽव्यक्तोऽव्यक्तात्सनातनः।यः स सर्वेषु भूतेषु नश्यत्सु न विनश्यति।।8.20।। PADACHHED पर:_तस्मात्_तु, भाव:_अन्य:_अव्यक्त:_अव्यक्तात्_सनातन:,य:, स:, सर्वेषु, भूतेषु, नश्यत्सु, न, विनश्यति ॥ २० ॥ ANAVYA तु तस्मात्‌ अव्यक्तात् (अपि) पर: अन्य: य:सनातन: अव्यक्त: भाव: (अस्ति), स: सर्वेषु भूतेषु नश्यत्सु (अपि) न विनश्यति। ANAVYA-INLINE-GLOSS तु [परन्तु], तस्मात् [उस], अव्यक्तात् (अपि) [अव्यक्त से (भी)], पर: [((अति)) परे], अन्य: [दूसरा…

Chapter-8_1.19 SHLOKA भूतग्रामः स एवायं भूत्वा भूत्वा प्रलीयते।रात्र्यागमेऽवशः पार्थ प्रभवत्यहरागमे।।8.19।। PADACHHED भूत-ग्राम:, स:, एव_अयम्‌, भूत्वा, भूत्वा, प्रलीयते,रात्र्यागमे_अवश:, पार्थ, प्रभवति_अहरागमे ॥ १९ ॥ ANAVYA (हे) पार्थ! स: एव अयं भूतग्राम: भूत्वा भूत्वा अवश:रात्र्यागमे प्रलीयते, अहरागमे (च) (पुनः) प्रभवति। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) पार्थ! [हे पार्थ!], स: एव [वही], अयम् [यह], भूतग्राम: [भूत ((जगत्)) समुदाय], भूत्वा भूत्वा [उत्पन्न हो-होकर],…