Chapter-11_1.52 SHLOKA श्रीभगवानुवाच –सुदुर्दर्शमिदं रूपं दृष्टवानसि यन्मम।देवा अप्यस्य रूपस्य नित्यं दर्शनकाङ्क्षिणः।।11.52।। PADACHHED श्रीभगवान् उवाच –सुदुर्दर्शम्_इदम्‌, रूपम्‌, दृष्टवान्_असि, यत्_मम,देवा:, अपि_अस्य, रूपस्य, नित्यम्‌, दर्शन-काङ्क्षिण: ॥ ५२ ॥ ANAVYA श्रीभगवान् उवाच –मम यत्‌ रूपं (त्वम्) दृष्टवान् असि, इदं सुदुर्दर्शम्,देवा: अपि नित्यम्‌ अस्य रूपस्य दर्शनकाङ्क्षिणः (भवन्ति)। ANAVYA-INLINE-GLOSS श्रीभगवान् उवाच – [श्री भगवान् ने कहा -], मम [मेरा], यत् [जो],…

Chapter-7_7.19 SHLOKA बहूनां जन्मनामन्ते ज्ञानवान्मां प्रपद्यते।वासुदेवः सर्वमिति स महात्मा सुदुर्लभः।।7.19।। PADACHHED बहूनाम्‌, जन्मनाम्_अन्ते, ज्ञानवान्_माम्‌, प्रपद्यते,वासुदेव:, सर्वम्_इति, स:, महात्मा, सुदुर्लभ: ॥ १९ ॥ ANAVYA बहूनां जन्मनाम्‌ अन्ते ज्ञानवान्‌ सर्वं वासुदेव: (एव) (अस्ति)इति मां प्रपद्यते, स: महात्मा सुदुर्लभ: (वर्तते)। ANAVYA-INLINE-GLOSS बहूनाम् [बहुत], जन्मनाम् [जन्मों के], अन्ते [अन्त ((के जन्म)) में], ज्ञानवान् [तत्त्वज्ञान को प्राप्त (पुरुष),], सर्वम् [सब…

Chapter-7_7.11 SHLOKA बलं बलवतां चाहं कामरागविवर्जितम्।धर्माविरुद्धो भूतेषु कामोऽस्मि भरतर्षभ।।7.11।। PADACHHED बलम्‌, बलवताम्‌, च_अहम्‌, काम-राग-विवर्जितम्‌,धर्माविरुद्ध:, भूतेषु, काम:_अस्मि, भरतर्षभ ॥ ११ ॥ ANAVYA (हे) भरतर्षभ! अहं बलवतां कामरागविवर्जितं बलं (अस्मि)च भूतेषु धर्माविरुद्ध: काम: अस्मि। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) भरतर्षभ! [हे भरतश्रेष्ठ!], अहम् [मैं], बलवताम् [बलवानों का], कामरागविवर्जितम् [आसक्ति और कामनाओं से रहित], बलम् (अस्मि) [बल अर्थात् सामर्थ्य हूँ],च [और],…

Chapter-2_2.64 SHLOKA रागद्वेषवियुक्तैस्तु विषयानिन्द्रियैश्चरन्।आत्मवश्यैर्विधेयात्मा प्रसादमधिगच्छति।।2.64।। PADACHHED राग-द्वेष-वियुक्तैः_तु, विषयान्_इन्द्रियै:_चरन्,आत्म-वश्यै:_विधेयात्मा, प्रसादम्_अधिगच्छति ॥ ६४ ॥ ANAVYA तु विधेयात्मा (साधकः) आत्मवश्यै: रागद्वेषवियुक्तैः इन्द्रियै:विषयान् चरन् (अंतःकरणस्य) प्रसादम् अधिगच्छति। ANAVYA-INLINE-GLOSS तु [परन्तु], विधेयात्मा [अपने अधीन किये हुए अन्तःकरण वाला], {(साधक:) [साधक]}, आत्मवश्यै: [अपने वश में की हुई], रागद्वेषवियुक्तैः [राग-द्वेष से रहित], इन्द्रियै: [इन्द्रियों द्वारा],विषयान् [विषयों में], चरन् [विचरण करता हुआ], {(अंतःकरणस्य)…

Chapter-3_3.18 SHLOKA नैव तस्य कृतेनार्थो नाकृतेनेह कश्चन।न चास्य सर्वभूतेषु कश्चिदर्थव्यपाश्रयः।।3.18।। PADACHHED न_एव, तस्य, कृतेन_अर्थ:, न_अकृतेन_इह, कश्चन,न, च_अस्य, सर्व-भूतेषु, कश्चित्_अर्थ-व्यपाश्रय: ॥ १८ ॥ ANAVYA तस्य (महापुरुषस्य) इह न (तु) कृतेन कश्चन अर्थ: (वर्तते) (च) न अकृतेन एव (कश्चन अर्थः वर्तते) च सर्वभूतेषु (अपि) अस्य कश्चित् अर्थव्यपाश्रय: न (विद्यते)। ANAVYA-INLINE-GLOSS तस्य (महापुरुषस्य) [उस (महापुरुष का)], इह [इस…

Chapter-14_1.24 SHLOKA समदुःखसुखः स्वस्थः समलोष्टाश्मकाञ्चनः।तुल्यप्रियाप्रियो धीरस्तुल्यनिन्दात्मसंस्तुतिः।।14.24।। PADACHHED सम-दु:ख-सुख:, स्व-स्थ:, सम-लोष्टाश्म-काञ्चन:,तुल्य-प्रियाप्रिय:, धीर:_तुल्य-निन्‍दात्म-संस्तुति: ॥ २४ ॥ ANAVYA (यः) (सदा) स्वस्थ: समदु:खसुख: समलोष्टाश्मकाञ्चन:धीर: तुल्यप्रियाप्रिय: (च) तुल्यनिन्‍दात्मसंस्तुति: (वर्तते)। ANAVYA-INLINE-GLOSS {(यः) [जो]}, {(सदा) [निरन्तर]}, स्वस्थ: [आत्मभाव में स्थित,], समदु:खसुख: [दुःख-सुख को समान समझने वाला,], समलोष्टाश्मकाञ्चन: [मिट्टी, पत्थर और स्वर्ण में समान भाव वाला,],धीर: [ज्ञानी,], तुल्यप्रियाप्रिय: (च) [प्रिय तथा अप्रिय को…