Chapter-10_1.42 SHLOKA अथवा बहुनैतेन किं ज्ञातेन तवार्जुन।विष्टभ्याहमिदं कृत्स्नमेकांशेन स्थितो जगत्।।10.42।। PADACHHED अथवा, बहुना_एतेन, किम्, ज्ञातेन, तव_अर्जुन,विष्टभ्य_अहम्_इदम्, कृृत्स्नम्_एकांशेन, स्थित:, जगत् ॥ ४२ ॥ ANAVYA अथवा (हे) अर्जुन! एतेन बहुना ज्ञातेन तव किम् (प्रयोजनम्) (अस्ति),अहम् इदं कृत्स्नं जगत् एकांशेन विष्टभ्य स्थित: (अस्मि)। ANAVYA-INLINE-GLOSS अथवा [अथवा], (हे) अर्जुन! [हे अर्जुन!], एतेन [इस], बहुना [बहुत], ज्ञातेन [जानने से], तव…
Chapter-10_1.41 SHLOKA यद्यद्विभूतिमत्सत्त्वं श्रीमदूर्जितमेव वा।तत्तदेवावगच्छ त्वं मम तेजोंऽशसंभवम्।।10.41।। PADACHHED यत्_यत्_विभूतिमत्_सत्त्वम्, श्रीमत्_ऊर्जितम्_एव, वा,तत्_तत्_एव_अवगच्छ, त्वम्, मम्, तेजोंऽश-सम्भवम् ॥ ४१ ॥ ANAVYA यत् यत् एव विभूतिमत् श्रीमत् वा ऊर्जितंसत्त्वं (वर्तते) तत् तत् त्वं मम तेजोंऽशसम्भवम् एव अवगच्छ। ANAVYA-INLINE-GLOSS यत् [जो], यत् [जो], एव [भी], विभूतिमत् [विभूति से युक्त अर्थात् ऐश्वर्य से युक्त], श्रीमत् [कान्ति से युक्त], वा [और],…
Chapter-10_1.40 SHLOKA नान्तोऽस्ति मम दिव्यानां विभूतीनां परंतप।एष तूद्देशतः प्रोक्तो विभूतेर्विस्तरो मया।।10.40।। PADACHHED न_अन्त:_अस्ति, मम, दिव्यानाम्, विभूतीनाम्, परन्तप,एष:, तु_उद्देशत:, प्रोक्त:, विभूते:_विस्तर:, मया ॥ ४० ॥ ANAVYA (हे) परन्तप! मम दिव्यानां विभूतीनाम् अन्त: न अस्ति,मया विभूते: एष: विस्तर: तु उद्देशत: प्रोक्त:। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) परन्तप! [हे परंतप!], मम [मेरी], दिव्यानाम् [दिव्य], विभूतीनाम् [विभूतियों का], अन्त: [अंत], न [नहीं],…
Chapter-10_1.39 SHLOKA यच्चापि सर्वभूतानां बीजं तदहमर्जुन।न तदस्ति विना यत्स्यान्मया भूतं चराचरम्।।10.39।। PADACHHED यत्_च_अपि, सर्व-भूतानाम्, बीजम्, तत्_अहम्_अर्जुन,न, तत्_अस्ति, विना, यत्_स्यात्_मया, भूतम्, चराचरम् ॥ ३९ ॥ ANAVYA च (हे) अर्जुन! यत् सर्वभूतानां बीजम् (अस्ति) तत् अपि अहम् (एव) (अस्मि),(यतः) (एवम्) तत् चराचरं भूतं न अस्ति यत् मया विना स्यात्। ANAVYA-INLINE-GLOSS च [और], (हे) अर्जुन! [हे अर्जुन!], यत्…
Chapter-10_1.38 SHLOKA दण्डो दमयतामस्मि नीतिरस्मि जिगीषताम्।मौनं चैवास्मि गुह्यानां ज्ञानं ज्ञानवतामहम्।।10.38।। PADACHHED दण्ड:, दमयताम्_अस्मि, नीति:_अस्मि, जिगीषताम्,मौनम्, च_एव_अस्मि, गुह्यानाम्, ज्ञानम्, ज्ञानवताम्_अहम् ॥ ३८ ॥ ANAVYA (अहम्) दमयतां दण्ड: अस्मि, जिगीषतां नीति: अस्मि,गुह्यानां मौनम् अस्मि च ज्ञानवतां ज्ञानम् अहम् एव (अस्मि)। ANAVYA-INLINE-GLOSS {(अहम्) [मैं]}, दमयताम् [दमन करने वालों का], दण्ड: [दण्ड अर्थात् दमन करने की शक्ति], अस्मि [हूँ,],…
Chapter-10_1.37 SHLOKA वृष्णीनां वासुदेवोऽस्मि पाण्डवानां धनंजयः।मुनीनामप्यहं व्यासः कवीनामुशना कविः।।10.37।। PADACHHED वृष्णीनाम्, वासुदेव:_अस्मि, पाण्डवानाम्, धनञ्जय:,मुनीनाम्_अपि_अहम्, व्यास:, कवीनाम्_उशना, कवि: ॥ ३७ ॥ ANAVYA वृष्णीनां वासुदेव:, पाण्डवानां धनंजयः, मुनीनां व्यासः (च)कवीनाम् उशना कवि: अपि अहम् (एव) अस्मि। ANAVYA-INLINE-GLOSS वृष्णीनाम् [वृष्णि वंशियों में], वासुदेव: [वासुदेव अर्थात् मैं स्वयं तेरा सखा], पाण्डवानाम् [पाण्डवों में], धनंजय [धनंजय अर्थात् तुम,], मुनीनाम् [मुनियों…
Chapter-10_1.36 SHLOKA द्यूतं छलयतामस्मि तेजस्तेजस्विनामहम्।जयोऽस्मि व्यवसायोऽस्मि सत्त्वं सत्त्ववतामहम्।।10.36।। PADACHHED द्यूतम्, छलयताम्_अस्मि, तेज:_तेजस्विनाम्_अहम्,जय:_अस्मि, व्यवसाय:_अस्मि, सत्त्वम्, सत्त्ववताम्_अहम् ॥ ३६ ॥ ANAVYA अहं छलयतां द्यूतम्, तेजस्विनां (च) तेज: अस्मि, अहम् (जेतृणाम्)जय: अस्मि (व्यवसायिनाम्) व्यवसाय: सत्त्ववतां (च) सत्त्वम् अस्मि। ANAVYA-INLINE-GLOSS अहम् [मैं], छलयताम् [छल करने वालों में], द्यूतम् [जूआ], तेजस्विनाम् (च) [(और) प्रभावशाली पुरुषों का], तेज: [प्रभाव], अस्मि [हूँ।],…
Chapter-10_1.35 SHLOKA बृहत्साम तथा साम्नां गायत्री छन्दसामहम्।मासानां मार्गशीर्षोऽहमृतूनां कुसुमाकरः।।10.35।। PADACHHED बृहत्साम, तथा, साम्नाम्, गायत्री, छन्दसाम्_अहम्,मासानाम्, मार्गशीर्ष:_अहम्_ऋतूनाम्, कुसुमाकर: ॥ ३५ ॥ ANAVYA तथा साम्नाम् अहं बृहत्साम (च) छन्दसां गायत्री (अस्मि),मासानां (च) मार्गशीर्ष: ऋतूनां (च) कुसुमाकर: अहम् (अस्मि)। ANAVYA-INLINE-GLOSS तथा [तथा], साम्नाम् [गायन करने योग्य श्रुतियों में], अहम् [मैं], बृहत्साम (च) [बृहत्साम (और)], छन्दसाम् [छन्दों में], गायत्री…
Chapter-10_1.34 SHLOKA मृत्युः सर्वहरश्चाहमुद्भवश्च भविष्यताम्।कीर्तिः श्रीर्वाक्च नारीणां स्मृतिर्मेधा धृतिः क्षमा।।10.34 PADACHHED मृत्यु:, सर्व-हर:_च_अहम्_उद्भव:_च, भविष्यताम्,कीर्ति:, श्री:_वाक्_च, नारीणाम्, स्मृति:_मेधा, धृति:, क्षमा ॥ ३४ ॥ ANAVYA अहं सर्वहर: मृत्यु: च भविष्यताम् उद्भव: (अस्मि) च नारीणांकीर्ति: श्री: वाक् स्मृति: मेधा धृति: च क्षमा (अस्मि)। ANAVYA-INLINE-GLOSS अहम् [मैं], सर्वहर: [सबका नाश करने वाला], मृत्यु: [मृत्यु], च [और], भविष्यताम् [उत्पन्न होने…
Chapter-10_1.33 SHLOKA अक्षराणामकारोऽस्मि द्वन्द्वः सामासिकस्य च।अहमेवाक्षयः कालो धाताऽहं विश्वतोमुखः।।10.33।। PADACHHED अक्षराणाम्_अकार:_अस्मि, द्वन्द्व:, सामासिकस्य, च,अहम्_एव_अक्षय:, काल:, धाता_अहम्, विश्वतो-मुख: ॥ ३३ ॥ ANAVYA अहम् अक्षराणाम् अकार: (अस्मि) च सामासिकस्य द्वन्द्व: अस्मि,अक्षय: काल: (च) विश्वतोमुख: धाता (अपि) अहम् एव (अस्मि)। ANAVYA-INLINE-GLOSS अहम् [मैं], अक्षराणाम् [अक्षरों में], अकार: (अस्मि) [अकार हूँ], च [और], सामासिकस्य [समासों में], द्वन्द्व: [द्वन्द्व नामक…