Chapter 16

Chapter-16_1.24 SHLOKA तस्माच्छास्त्रं प्रमाणं ते कार्याकार्यव्यवस्थितौ।ज्ञात्वा शास्त्रविधानोक्तं कर्म कर्तुमिहार्हसि।।16.24।। PADACHHED तस्मात्_शास्त्रम्, प्रमाणम्‌, ते, कार्याकार्य-व्यवस्थितौ,ज्ञात्वा, शास्त्र-विधानोक्तम्‌, कर्म, कर्तुम्_इह_अर्हसि ॥ २४ ॥ ANAVYA तस्मात्‌ ते इह कार्याकार्यव्यवस्थितौ शास्त्रम् (एव)प्रमाणम्‌ (अस्ति), (एवम्) ज्ञात्वा (त्वम्) शास्त्रविधानोक्तं कर्म (एव) कर्तुम् अर्हसि। ANAVYA-INLINE-GLOSS तस्मात् [इससे], ते [तुम्हारे लिये], इह [इस], कार्याकार्यव्यवस्थितौ [कर्तव्य और अकर्तव्य की व्यवस्था में], शास्त्रम् (एव) [शास्त्र (ही)],प्रमाणम्…

Chapter-16_1.23 SHLOKA यः शास्त्रविधिमुत्सृज्य वर्तते कामकारतः।न स सिद्धिमवाप्नोति न सुखं न परां गतिम्।।16.23।। PADACHHED य:, शास्त्र-विधिम्_उत्सृज्य, वर्तते, काम-कारत:,न, स:, सिद्धिम्_अवाप्नोति, न, सुखम्‌, न, पराम्‌, गतिम्‌ ॥ २३ ॥ ANAVYA य: (पुरुषः) शास्त्रविधिम्‌ उत्सृज्य कामकारत: वर्तते स: नसिद्धिम् अवाप्नोति न परां गतिं न (च) सुखम्‌ (एव अवाप्नोति)। ANAVYA-INLINE-GLOSS य: (पुरुषः) [जो (पुरुष)], शास्त्रविधिम् [शास्त्र विधि को],…

Chapter-16_1.22 SHLOKA एतैर्विमुक्तः कौन्तेय तमोद्वारैस्त्रिभिर्नरः।आचरत्यात्मनः श्रेयस्ततो याति परां गतिम्।।16.22।। PADACHHED एतै:_विमुक्त:, कौन्तेय, तमो-द्वारै:_त्रिभि:_नर:,आचरति_आत्मन:, श्रेय:_तत:, याति, पराम्‌, गतिम्, ॥ २२ ॥ ANAVYA (हे) कौन्तेय! एतै: त्रिभि: तमोद्वारै: विमुक्त: नर: आत्मन: श्रेयःआचरति तत: (सः) परां गतिं याति। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) कौन्तेय! [हे अर्जुन!], एतै: [इन], त्रिभि: [तीनों], तमोद्वारै: [नरक के द्वारों से], विमुक्त: [मुक्त], नर: [पुरुष], आत्मन: [अपने],…

Chapter-16_1.21 SHLOKA त्रिविधं नरकस्येदं द्वारं नाशनमात्मनः।कामः क्रोधस्तथा लोभस्तस्मादेतत्त्रयं त्यजेत्।।16.21।। PADACHHED त्रिविधम्‌, नरकस्य_इदम्‌, द्वारम्, नाशनम्_आत्मन:,काम:, क्रोध:_तथा, लोभ:_तस्मात्_एतत्_त्रयम्‌, त्यजेत् ॥ २१ ॥ ANAVYA काम: क्रोध: तथा लोभ: इदं त्रिविधं नरकस्य द्वारम्आत्मन: नाशनम् (वर्तन्ते), तस्मात्‌ एतत्‌ त्रयं त्यजेत्। ANAVYA-INLINE-GLOSS काम: [काम], क्रोध: [क्रोध], तथा [तथा], लोभ: [लोभ-], इदम् [ये], त्रिविधम् [तीन प्रकार के], नरकस्य [नरक के], द्वारम् [द्वार],आत्मन:…

Chapter-16_1.20 SHLOKA आसुरीं योनिमापन्ना मूढा जन्मनि जन्मनि।मामप्राप्यैव कौन्तेय ततो यान्त्यधमां गतिम्।।16.20।। PADACHHED आसुरीम्‌, योनिम्_आपन्ना:, मूढा:, जन्मनि, जन्मनि,माम्_अप्राप्य_एव, कौन्तेय, तत:, यान्ति_अधमाम्‌, गतिम्‌ ॥ २० ॥ ANAVYA (हे) कौन्तेय! (ते) मूढा: माम्‌ अप्राप्य एव जन्मनि जन्मनि आसुरींयोनिम्‌ आपन्ना:, तत: अधमां गतिं यान्ति। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) कौन्तेय! [हे अर्जुन!], (ते) मूढा: [(वे) मूर्ख], माम् [मुझको], अप्राप्य [न प्राप्त होकर],…

Chapter-16_1.19 SHLOKA तानहं द्विषतः क्रूरान्संसारेषु नराधमान्।क्षिपाम्यजस्रमशुभानासुरीष्वेव योनिषु।।16.19।। PADACHHED तान्_अहम्, द्विषत:, क्रूरान्_संसारेषु, नराधमान्‌,क्षिपामि_अजस्रम्_अशुभान्_आसुरीषु_एव, योनिषु ॥ १९ ॥ ANAVYA तान्‌ द्विषत: अशुभान्‌ (च) क्रूरान् नराधमान्‌ अहंसंसारेषु अजस्रं आसुरीषु योनिषु एव क्षिपामि। ANAVYA-INLINE-GLOSS तान् [उन], द्विषत: [द्वेष करने वाले], अशुभान् (च) [पापाचारी (और)], क्रूरान् [क्रूरकर्मी], नराधमान् [नराधमों को], अहम् [मैं],संसारेषु [संसार में], अजस्रम् [बार-बार], आसुरीषु [आसुरी], योनिषु [योनियों…

Chapter-16_1.18 SHLOKA अहङ्कारं बलं दर्पं कामं क्रोधं च संश्रिताः।मामात्मपरदेहेषु प्रद्विषन्तोऽभ्यसूयकाः।।16.18।। PADACHHED अहङ्कारम्, बलम्‌, दर्पम्, कामम्‌, क्रोधम्‌, च, संश्रिता:,माम्_आत्म-पर-देहेषु, प्रद्विषन्त:_अभ्यसूयका: ॥ १८ ॥ ANAVYA (ते) अहङ्कारं बलं दर्पं कामं (च) क्रोधं संश्रिता: चअभ्यसूयका: आत्मपरदेहेषु मां प्रद्विषन्त:। ANAVYA-INLINE-GLOSS (ते) अहङ्कारम् [(वे) अहंकार,], बलम् [बल,], दर्पम् [घमण्ड,], कामम् (च) [कामना (और)], क्रोधम् [क्रोधादि के], संश्रिता: [परायण], च [और],अभ्यसूयका:…

Chapter-16_1.17 SHLOKA आत्मसम्भाविताः स्तब्धा धनमानमदान्विताः।यजन्ते नामयज्ञैस्ते दम्भेनाविधिपूर्वकम्।।16.17।। PADACHHED आत्म-सम्भाविता:, स्तब्धा:, धन-मान-मदान्विता:,यजन्ते, नाम-यज्ञै:_ते, दम्भेन_अविधि-पूर्वकम्‌ ॥ १७ ॥ ANAVYA ते आत्मसम्भाविता: स्तब्धा: धनमानमदान्विता:नामयज्ञै: दम्भेन अविधिपूर्वकं यजन्ते। ANAVYA-INLINE-GLOSS ते [वे], आत्मसम्भाविता: [अपने-आपको ही श्रेष्ठ मानने वाले], स्तब्धा: [घमण्डी ((पुरुष))], धनमानमदान्विता: [धन और मान के मद से युक्त होकर],नामयज्ञै: [केवल नाम मात्र के यज्ञों द्वारा], दम्भेन [पाखण्ड से], अविधिपूर्वकम्…

Chapter-16_1.15.16 SHLOKA आढ्योऽभिजनवानस्मि कोऽन्योऽस्ति सदृशो मया।यक्ष्ये दास्यामि मोदिष्य इत्यज्ञानविमोहिताः।।16.15।।अनेकचित्तविभ्रान्ता मोहजालसमावृताः।प्रसक्ताः कामभोगेषु पतन्ति नरकेऽशुचौ।।16.16।। PADACHHED आढ्य:_अभिजनवान्_अस्मि, क:_अन्य:_अस्ति, सदृश:, मया,यक्ष्ये, दास्यामि, मोदिष्ये, इति_अज्ञान-विमोहिता: ॥ १५ ॥अनेक-चित्त-विभ्रान्ता:, मोह-जाल-समावृता:,प्रसक्ता:, काम-भोगेषु, पतन्ति, नरके_अशुचौ ॥ १६ ॥ ANAVYA (अहम्) आढ्य: अभिजनवान्‌ (च) अस्मि; मया सदृश: अन्य: क: अस्ति; (अहम्) यक्ष्ये दास्यामि मोदिष्ये (च) इतिअज्ञानविमोहिता: (च) अनेकचित्तविभ्रान्ता: मोहजालसमावृता: (च) कामभोगेषु प्रसक्ता: (आसुराः)…

Chapter-16_1.14 SHLOKA असौ मया हतः शत्रुर्हनिष्ये चापरानपि।ईश्वरोऽहमहं भोगी सिद्धोऽहं बलवान्सुखी।।16.14।। PADACHHED असौ, मया, हत:, शत्रु:_हनिष्ये, च_अपरान्_अपि,ईश्वर:_अहम्_अहम्‌, भोगी, सिद्ध:_अहम्‌, बलवान्_सुखी ॥ १४ ॥ ANAVYA असौ शत्रु: मया हत: च अपरान्‌ अपि अहंहनिष्ये; अहम्‌ ईश्वर: भोगी (च) (अस्मि); अहं सिद्ध: बलवान् सुखी (च) (अस्मि)। ANAVYA-INLINE-GLOSS असौ [वह], शत्रु: [शत्रु], मया [मेरे द्वारा], हत: [मारा गया], च [और…