Chapter 4

Chapter-4_4.42 SHLOKA तस्मादज्ञानसंभूतं हृत्स्थं ज्ञानासिनाऽऽत्मनः।छित्त्वैनं संशयं योगमातिष्ठोत्तिष्ठ भारत।।4.42।। PADACHHED तस्मात्_अज्ञान-सम्भूतम्‌, हृत्स्थम्‌, ज्ञानासिना_आत्मन:,छित्त्वा_एनम्‌, संशयम्‌, योगम्_आतिष्ठ_उत्तिष्ठ, भारत ॥ ४२ ॥ ANAVYA तस्मात्‌ (हे) भारत! (त्वम्) हृत्स्थम्‌ एनम्‌ अज्ञानसम्भूतम्‌ आत्मन:संशयं ज्ञानासिना छित्त्वा (समत्वं) योगम्‌ आतिष्ठ (अपि च) (युद्धाय) उत्तिष्ठ। ANAVYA-INLINE-GLOSS तस्मात् [इसलिये], (हे) भारत! (त्वम्) [हे भरतवंशी अर्जुन! (तुम)], हृत्स्थम् [हृदय में स्थित], एनम् [इस], अज्ञानसम्भूतम् [अज्ञान से…

Chapter-4_4.41 SHLOKA योगसंन्यस्तकर्माणं ज्ञानसञ्छिन्नसंशयम्।आत्मवन्तं न कर्माणि निबध्नन्ति धनञ्जय।।4.41।। PADACHHED योग-सन्न्यस्त-कर्माणम्‌, ज्ञान-सञ्छिन्न-संशयम्‌,आत्मवन्तम्‌, न, कर्माणि, निबध्नन्ति, धनञ्जय ॥ ४१ ॥ ANAVYA (हे) धनञ्जय! (येन) योगसन्न्यस्तकर्माणं (येन) (च) ज्ञानसञ्छिन्नसंशयम्‌ (एवं)आत्मवन्तं (पुरुषं) कर्माणि न निबध्नन्ति। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) धनञ्जय! [हे धनंजय !], (येन) योगसन्न्यस्तकर्माणम् [(जिसने) कर्मयोग की विधि से समस्त कर्मों को परमात्मा में अर्पण कर दिया है], (येन) (च)…

Chapter-4_4.40 SHLOKA अज्ञश्चाश्रद्दधानश्च संशयात्मा विनश्यति।नायं लोकोऽस्ति न परो न सुखं संशयात्मनः।।4.40।। PADACHHED अज्ञ:_च_अश्रद्दधान:_च, संशयात्मा, विनश्यति,न_अयम्‌, लोक:_अस्ति, न, पर:, न, सुखम्‌, संशयात्मन: ॥ ४० ॥ ANAVYA अज्ञ: च अश्रद्दधान: संशयात्मा (पुरुषः) (परमार्थतः) विनश्यति (एवम्) संशयात्मन:न अयं लोक: अस्ति न पर: (अस्ति) च न सुखम्‌ (एव अस्ति)। ANAVYA-INLINE-GLOSS अज्ञ: [विवेकहीन], च [और], अश्रद्दधान: [श्रद्धारहित], संशयात्मा (पुरुषः) [संशययुक्त…

Chapter-4_4.39 SHLOKA श्रद्धावाँल्लभते ज्ञानं तत्परः संयतेन्द्रियः।ज्ञानं लब्ध्वा परां शान्तिमचिरेणाधिगच्छति।।4.39।। PADACHHED श्रद्धावान्_लभते, ज्ञानम्‌, तत्पर:, संयतेन्द्रिय:,ज्ञानम्‌, लब्ध्वा, पराम्‌, शान्तिम्_अचिरेण_अधिगच्छति ॥ ३९ ॥ ANAVYA संयतेन्द्रिय: तत्पर: (च) श्रद्धावान्‌ (पुरुषः) ज्ञानं लभते (अपि च) ज्ञानंलब्ध्वा (सः) अचिरेण परां शान्तिम्‌ अधिगच्छति। ANAVYA-INLINE-GLOSS संयतेन्द्रिय: [इन्द्रियों को वश में रखने वाला,], तत्पर: (च) [साधनपरायण (और)], श्रद्धावान् (पुरुषः) [श्रद्धा से युक्त (मनुष्य)], ज्ञानम्…

Chapter-4_4.38 SHLOKA न हि ज्ञानेन सदृशं पवित्रमिह विद्यते।तत्स्वयं योगसंसिद्धः कालेनात्मनि विन्दति।।4.38।। PADACHHED न, हि, ज्ञानेन, सदृशम्‌, पवित्रम्_इह, विद्यते,तत्_स्वयम्‌, योग-संसिद्ध:, कालेन_आत्मनि, विन्दति ॥ ३८ ॥ ANAVYA इह ज्ञानेन सदृशं पवित्रं हि न विद्यते,तत् (ज्ञानम्) कालेन योगसंसिद्ध: (पुरुषः) स्वयम्‌ (एव) आत्मनि विन्दति। ANAVYA-INLINE-GLOSS इह [इस लोक में], ज्ञानेन [ज्ञान के], सदृशम् [समान], पवित्रम् [पवित्र करने वाला], हि…

Chapter-4_4.37 SHLOKA यथैधांसि समिद्धोऽग्निर्भस्मसात्कुरुतेऽर्जुन।ज्ञानाग्निः सर्वकर्माणि भस्मसात्कुरुते तथा।।4.37।। PADACHHED यथा_एधांसि, समिद्ध:_अग्नि:_भस्मसात्_कुरुते_अर्जुन,ज्ञानाग्नि:, सर्व-कर्माणि, भस्मसात्_कुरुते, तथा ॥ ३७ ॥ ANAVYA (यतो हि) (हे) अर्जुन! यथा समिद्धः अग्नि: एधांसि भस्मसात्‌कुरुते तथा (एव) ज्ञानाग्नि: सर्वकर्माणि भस्मसात्‌ कुरुते। ANAVYA-INLINE-GLOSS {(यतो हि) [क्योंकि], (हे) अर्जुन! [हे अर्जुन!], यथा [जैसे], समिद्धः [प्रज्वलित], अग्नि: [अग्नि], एधांसि [ईंधनों को], भस्मसात् [जलाकर नष्ट],कुरुते [कर देता है,],…

Chapter-4_4.36 SHLOKA अपि चेदसि पापेभ्यः सर्वेभ्यः पापकृत्तमः।सर्वं ज्ञानप्लवेनैव वृजिनं सन्तरिष्यसि।।4.36।। PADACHHED अपि,चेत्_असि, पापेभ्य:, सर्वेभ्य:, पाप-कृत्तम:,सर्वम्‌, ज्ञान-प्लवेन_एव, वृजिनम्‌, सन्तरिष्यसि ॥ ३६ ॥ ANAVYA चेत् (त्वम्) सर्वेभ्य: पापेभ्य: अपि पापकृत्तम: असि (तदपि) (त्वम्)ज्ञानप्लवेन एव सर्वं वृजिनं सन्तरिष्यसि। ANAVYA-INLINE-GLOSS चेत् (त्वम्) [यदि (तुम)], सर्वेभ्य: [((अन्य)) सभी], पापेभ्य: [पापियों से], अपि [भी], पापकृत्तम: [अधिक पाप करने वाले], असि [हो],…

Chapter-4_4.35 SHLOKA यज्ज्ञात्वा न पुनर्मोहमेवं यास्यसि पाण्डव।येन भूतान्यशेषेण द्रक्ष्यस्यात्मन्यथो मयि।।4.35।। PADACHHED यत्_ज्ञात्वा, न, पुनः_मोहम्_एवम्‌, यास्यसि, पाण्डव,येन, भूतानि_अशेषेण, द्रक्ष्यसि_आत्मनि_अथो, मयि ॥ ३५ ॥ ANAVYA यत्‌ ज्ञात्वा पुनः (त्वम्) एवं मोहं न यास्यसि, (तथा)(हे) पाण्डव! येन (ज्ञानेन) (त्वम्) भूतानि अशेषेण (प्रथमं) आत्मनि अथो मयि द्रक्ष्यसि। ANAVYA-INLINE-GLOSS यत् [जिसको], ज्ञात्वा [जानकर], पुनः (त्वं) [फिर (तुम)], एवम् [इस प्रकार],…

Chapter-4_4.34 SHLOKA तद्विद्धि प्रणिपातेन परिप्रश्नेन सेवया।उपदेक्ष्यन्ति ते ज्ञानं ज्ञानिनस्तत्त्वदर्शिनः।।4.34।। PADACHHED तत् _विद्धि, प्रणिपातेन, परिप्रश्नेन, सेवया,उपदेक्ष्यन्ति, ते, ज्ञानम्‌, ज्ञानिन:_तत्त्व-दर्शिन: ॥ ३४ ॥ ANAVYA तत्‌ (ज्ञानं त्वं तत्त्वदर्शिनमुपसृत्य) विद्धि, (तान्) प्रणिपातेन (तस्य) सेवया (च)परिप्रश्नेन च ते तत्त्वदर्शिन: ज्ञानिन: (त्वां तत्) ज्ञानम्‌ उपदेक्ष्यन्ति। ANAVYA-INLINE-GLOSS तत् (ज्ञानं त्वं तत्त्वदर्शिनमुपसृत्य) [उस (ज्ञान को तुम तत्त्वदर्शी ज्ञानियों के पास जाकर)], विद्धि…

Chapter-4_4.33 SHLOKA श्रेयान्द्रव्यमयाद्यज्ञाज्ज्ञानयज्ञः परन्तप।सर्वं कर्माखिलं पार्थ ज्ञाने परिसमाप्यते।।4.33।। PADACHHED श्रेयान्_द्रव्यमयात्_यज्ञात्_ज्ञान-यज्ञ:, परन्तप,सर्वम्‌, कर्म_अखिलम्‌, पार्थ, ज्ञाने, परिसमाप्यते ॥ ३३ ॥ ANAVYA (हे) परन्तप पार्थ! द्रव्यमयात्‌ यज्ञात्‌ ज्ञानयज्ञ: श्रेयान्‌ (अस्ति) (च)अखिलं सर्वं कर्म ज्ञाने परिसमाप्यते। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) परन्तप पार्थ! [हे परंतप अर्जुन!], द्रव्यमयात् [द्रव्यमय], यज्ञात् [यज्ञ की अपेक्षा], ज्ञानयज्ञ: [ज्ञानयज्ञ], श्रेयान् (अस्ति) (च) [अत्यन्त श्रेष्ठ है (तथा)],अखिलम् [अखिल],…