Chapter-18_1.16 SHLOKA तत्रैवं सति कर्तारमात्मानं केवलं तु यः।पश्यत्यकृतबुद्धित्वान्न स पश्यति दुर्मतिः।।18.16।। PADACHHED तत्र_एवम्‌, सति, कर्तारम्_आत्मानम्‌, केवलम्‌, तु, य:,पश्यति_अकृत-बुद्धित्वात्_न, स:, पश्यति, दुर्मति: ॥ १६ ॥ ANAVYA तु एवं सति य: अकृतबुद्धित्वात् तत्रकेवलम्‌ आत्मानं कर्तारं पश्यति स: दुर्मति: (तथ्यम्) न पश्यति। ANAVYA-INLINE-GLOSS तु [परन्तु], एवम् [ऐसा], सति [होने पर ((भी))], य: [जो ((मनुष्य))], अकृतबुद्धित्वात् [अशुद्धबुद्धि होने के…

Chapter-17_1.13 SHLOKA विधिहीनमसृष्टान्नं मन्त्रहीनमदक्षिणम्।श्रद्धाविरहितं यज्ञं तामसं परिचक्षते।।17.13।। PADACHHED विधि-हीनम्_असृष्टान्नम्‌, मन्त्र-हीनम्_अदक्षिणम्‌,श्रद्धा-विरहितम्‌, यज्ञम्, तामसम्‌, परिचक्षते ॥ १३ ॥ ANAVYA विधिहीनम्‌ असृष्टान्नं मन्त्रहीनम्‌ अदक्षिणं (च)श्रद्धाविरहितं यज्ञं तामसं परिचक्षते। ANAVYA-INLINE-GLOSS विधिहीनम् [शास्त्र विधि से हीन,], असृष्टान्नम् [अन्नदान से रहित,], मन्त्रहीनम् [बिना मन्त्रों के,], अदक्षिणम् (च) [बिना दक्षिणा के (और)],श्रद्धाविरहितम् [बिना श्रद्धा के ((किये जाने वाले))], यज्ञम् [यज्ञ को], तामसम्…

Chapter-4_4.29-30 SHLOKA अपाने जुह्वति प्राणं प्राणेऽपानं तथाऽपरे।प्राणापानगती रुद्ध्वा प्राणायामपरायणाः।।4.29।।अपरे नियताहाराः प्राणान्प्राणेषु जुह्वति।सर्वेऽप्येते यज्ञविदो यज्ञक्षपितकल्मषाः।।4.30।। PADACHHED अपाने, जुह्वति, प्राणम्‌, प्राणे_अपानम्‌, तथा_अपरे,प्राणापान-गती, रुद्ध्वा, प्राणायाम-परायणा: ॥ २९ ॥अपरे_नियताहारा:, प्राणान्_प्राणेषु, जुह्वति,सर्वे_अपि_एते, यज्ञ-विद:, यज्ञ-क्षपित-कल्मषा: ॥ ३० ॥ ANAVYA अपरे (कतिपयाः योगिनः) अपाने प्राणं जुह्वति तथा (अन्ये) प्राणे अपानं (जुह्वति) अपरे (कतिपयाः) नियताहारा:प्राणायामपरायणा: प्राणापानगती रुद्ध्वा प्राणान्‌ प्राणेषु जुह्वति। एते सर्वे अपि…

Chapter-7_7.13 SHLOKA त्रिभिर्गुणमयैर्भावैरेभिः सर्वमिदं जगत्।मोहितं नाभिजानाति मामेभ्यः परमव्ययम्।।7.13।। PADACHHED त्रिभि:_गुणमयै:_भावै:_एभि:, सर्वम्_इदम्‌, जगत्,मोहितम्‌, न_अभिजानाति, माम्_एभ्य:, परम्_अव्ययम्‌ ॥ १३ ॥ ANAVYA गुणमयै: एभि: त्रिभिः भावै: इदं सर्वं जगत्‌मोहितं (वर्तते), (अतः) एभ्य: परं माम्‌ अव्ययं न अभिजानाति। ANAVYA-INLINE-GLOSS गुणमयै: [गुणों के कार्य रूप ((सात्त्विक, राजस और तामस))], एभि: [इन], त्रिभिः [तीनों प्रकार के], भावै: [भावों से], इदम् [यह],…

Chapter-2_2.51 SHLOKA कर्मजं बुद्धियुक्ता हि फलं त्यक्त्वा मनीषिणः।जन्मबन्धविनिर्मुक्ताः पदं गच्छन्त्यनामयम्।।2.51।। PADACHHED कर्मजम्‌, बुद्धि-युक्ता:, हि, फलम्‌, त्यक्त्वा, मनीषिण:,जन्म-बन्ध-विनिर्मुक्ता:, पदम्‌, गच्छन्ति_अनामयम्‌ ॥ ५१ ॥ ANAVYA हि बुद्धियुक्ता: मनीषिण: कर्मजं फलंत्यक्त्वा जन्मबन्धविनिर्मुक्ता: अनामयं पदं गच्छन्ति। ANAVYA-INLINE-GLOSS हि [क्योंकि], बुद्धियुक्ता: [समबुद्धि से युक्त], मनीषिण: [ज्ञानी लोग], कर्मजम् [कर्मो से उत्पन होने वाले], फलम् [फल को],त्यक्त्वा [त्यागकर], जन्मबन्धविनिर्मुक्ता: [जन्मरूप बन्धन…

Chapter-12_1.20 SHLOKA ये तु धर्म्यामृतमिदं यथोक्तं पर्युपासते।श्रद्दधाना मत्परमा भक्तास्तेऽतीव मे प्रियाः।।12.20।। PADACHHED ये, तु, धर्म्यामृतम्_इदम्‌, यथा_उक्तम्, पर्युपासते,श्रद्दधाना:, मत्परमा:, भक्ता:_ते_अतीव, मे, प्रिया: ॥ २० ॥ ANAVYA तु ये श्रद्दधाना: (पुरुषाः) मत्परमा: इदं यथा उक्तं धर्म्यामृतंपर्युपासते ते भक्ता: मे अतीव प्रिया: (सन्ति)। ANAVYA-INLINE-GLOSS तु [परन्तु], ये [जो], श्रद्दधाना: (पुरुषाः) [श्रद्धायुक्त (पुरुष)], मत्परमा: [मेरे परायण होकर], इदम् [इस],…