Chapter-16_1.7 SHLOKA प्रवृत्तिं च निवृत्तिं च जना न विदुरासुराः।न शौचं नापि चाचारो न सत्यं तेषु विद्यते।।16.7।। PADACHHED प्रवृत्तिम्, च, निवृत्तिम्, च, जना:, न, विदु:_आसुरा:,न, शौचम्‌, न_अपि, च_आचार:, न, सत्यम्‌, तेषु, विद्यते ॥ ७ ॥ ANAVYA आसुरा: जना: प्रवृत्तिं च निवृत्तिं च न विदु:, (अतः) तेषुन (तु) शौचम्, न आचार: च न सत्यम्‌ अपि विद्यते। ANAVYA-INLINE-GLOSS…

Chapter-10_1.31 SHLOKA पवनः पवतामस्मि रामः शस्त्रभृतामहम्।झषाणां मकरश्चास्मि स्रोतसामस्मि जाह्नवी।।10.31।। PADACHHED पवन:, पवताम्_अस्मि, राम:, शस्त्र-भृताम्_अहम्,झषाणाम्‌, मकर:_च_अस्मि, स्रोतसाम्_अस्मि, जाह्नवी ॥ ३१ ॥ ANAVYA अहं पवतां पवन: (च) शस्त्रभृतां राम: अस्मि, (अपि च)झषाणां मकर: अस्मि च स्रोतसां जाह्नवी अस्मि। ANAVYA-INLINE-GLOSS अहम् [मैं], पवताम् [पवित्र करने वालों में], पवन: (च) [वायु (और)], शस्त्रभृताम् [शस्त्रधारियों में], राम: [राम], अस्मि, [हूँं,],…

Chapter-14_1.17 SHLOKA सत्त्वात्सञ्जायते ज्ञानं रजसो लोभ एव च।प्रमादमोहौ तमसो भवतोऽज्ञानमेव च।।14.17।। PADACHHED सत्त्वात्_सञ्जायते, ज्ञानम्, रजस:, लोभ:, एव, च,प्रमाद-मोहौ, तमस:, भवत:_अज्ञानम्_एव, च ॥ १७ ॥ ANAVYA सत्त्वात्‌ ज्ञानं सञ्जायते च रजस: एव लोभ:च तमस: प्रमादमोहौ भवत: (च) अज्ञानम् एव (भवति)। ANAVYA-INLINE-GLOSS सत्त्वात् [सत्त्वगुण से], ज्ञानम् [ज्ञान], सञ्जायते [उत्पन्न होता है], च [और], रजस: [रजोगुण से], एव…

Chapter-6_6.6 SHLOKA बन्धुरात्माऽऽत्मनस्तस्य येनात्मैवात्मना जितः।अनात्मनस्तु शत्रुत्वे वर्तेतात्मैव शत्रुवत्।।6.6।। PADACHHED बन्धु:_आत्मा_आत्मन:_तस्य, येन_आत्मा_एव_आत्मना, जित:,अनात्मन:_तु, शत्रुत्वे, वर्तेत_आत्मा_एव, शत्रुवत्‌ ॥ ६ ॥ ANAVYA येन आत्मना आत्मा जित: तस्य आत्मनः आत्मा एव बन्धु: (अस्ति);तु (येन) अनात्मन: (जितः), (तस्य) आत्मा एव शत्रुवत्‌ शत्रुत्वे वर्तेत। ANAVYA-INLINE-GLOSS येन [जिस], आत्मना [जीवात्मा द्वारा], आत्मा [मन और इन्द्रियों सहित शरीर], जित: [जीता हुआ है,], तस्य…

Chapter-2_2.36 SHLOKA अवाच्यवादांश्च बहून्वदिष्यन्ति तवाहिताः।निन्दन्तस्तव सामर्थ्यं ततो दुःखतरं नु किम्।।2.36।। PADACHHED अवाच्य-वादान्_च, बहून्_वदिष्यन्ति, तव_अहिता:,निन्‍दन्त:_तव, सामर्थ्यम्, तत:, दुःख-तरम्‌, नु, किम्‌ ॥ ३६ ॥ ANAVYA तव अहिता: तव सामर्थ्यं निन्दन्त: (त्वां)बहून् अवाच्यवादान्‌ च वदिष्यन्ति, तत: दु:खतरं नु किम्। ANAVYA-INLINE-GLOSS तव [तुम्हारे], अहिता: [वैरी लोग], तव [तुम्हारे], सामर्थ्यम् [सामर्थ्य की], निन्दन्त: [निन्दा करते हुए], {(त्वां) [तुमको]},बहून् [बहुत से],…

Chapter-2_2.26 SHLOKA अथ चैनं नित्यजातं नित्यं वा मन्यसे मृतम्।तथापि त्वं महाबाहो नैवं शोचितुमर्हसि।।2.26।। PADACHHED अथ, च_एनम्‌, नित्य-जातम्‌, नित्यम्‌, वा, मन्यसे, मृतम्‌,तथापि, त्वम्, महाबाहो, न_एवम्‌, शोचितुम्_अर्हसि ॥ २६ ॥ ANAVYA अथ च त्वम् एनम् (आत्मानं) नित्यजातं वा नित्यंमृतं मन्यसे तथापि (हे) महाबाहो! (त्वम्) एवं शोचितुं न अर्हसि। ANAVYA-INLINE-GLOSS अथ च [किंतु यदि], त्वम् [तुम], एनम् (आत्मानं)…