Chapter-3_3.43 SHLOKA एवं बुद्धेः परं बुद्ध्वा संस्तभ्यात्मानमात्मना।जहि शत्रुं महाबाहो कामरूपं दुरासदम्।।3.43।। PADACHHED एवम्‌, बुद्धे:, परम्‌, बुद्ध्वा, संस्तभ्य_आत्मानम्_आत्मना,जहि, शत्रुम्, महाबाहो, काम-रूपम्, दुरासदम्‌ ॥ ४३ ॥ ANAVYA एवं बुद्धे: परं (आत्मानम्) बुद्ध्वा आत्मना (बुद्ध्या)आत्मानं (मनः) संस्तभ्य (हे) महाबाहो! (त्वम्) (एतत्) कामरूपं दुरासदं शत्रुं जहि। ANAVYA-INLINE-GLOSS एवम् [इस प्रकार], बुद्धे: [बुद्धि से], परम् (आत्मानम्) [पर अर्थात् सूक्ष्म बलवान्…

Chapter-4_4.19 SHLOKA यस्य सर्वे समारम्भाः कामसङ्कल्पवर्जिताः।ज्ञानाग्निदग्धकर्माणं तमाहुः पण्डितं बुधाः।।4.19।। PADACHHED यस्य, सर्वे, समारम्भा:, काम-सङ्कल्प-वर्जिता:,ज्ञानाग्नि-दग्ध-कर्माणम्‌, तम्_आहु:, पण्डितम्‌, बुधा: ॥ १९ ॥ ANAVYA यस्य सर्वे समारम्भा: कामसङ्कल्पवर्जिता: (च)ज्ञानाग्निदग्धकर्माणं तं (महापुरुषम्) बुधा: पण्डितम्‌ आहुः। ANAVYA-INLINE-GLOSS यस्य [जिसके], सर्वे [सम्पूर्ण ((शास्त्रसम्मत))], समारम्भा: [कर्मों का आरम्भ], कामसङ्कल्पवर्जिता: (च) [बिना कामना और संकल्प के होते हैं (तथा)],ज्ञानाग्निदग्धकर्माणम् [जिसके समस्त कर्म ज्ञानरूप…

Chapter-2_2.25 SHLOKA अव्यक्तोऽयमचिन्त्योऽयमविकार्योऽयमुच्यते।तस्मादेवं विदित्वैनं नानुशोचितुमर्हसि।।2.25।। PADACHHED अव्यक्त:_अयम्_अचिन्त्य:_अयम्_अविकार्य:_अयम्_उच्यते,तस्मात्_एवम्‌, विदित्वा_एनम्‌, न_अनुशोचितुम्_अर्हसि ॥ २५ ॥ ANAVYA अयम्‌ (आत्मा) अव्यक्त: (अस्ति), अयम्‌ (आत्मा) अचिन्त्य: (अस्ति), अयम्‌ (आत्मा) अविकार्य: (च) उच्यते, तस्मात्‌एनम्‌ (आत्मानं) एवं विदित्वा (त्वम्) अनुशोचितुं न अर्हसि। ANAVYA-INLINE-GLOSS अयम् (आत्मा) [यह (आत्मा)], अव्यक्त: (अस्ति) [अव्यक्त है,], अयम् (आत्मा) [यह (आत्मा)], अचिन्त्य: (अस्ति) [अचिन्त्य है,], {(च) [और]}, अयम् (आत्मा)…

Chapter-9_1.20 SHLOKA त्रैविद्या मां सोमपाः पूतपापायज्ञैरिष्ट्वा स्वर्गतिं प्रार्थयन्ते।ते पुण्यमासाद्य सुरेन्द्रलोक-मश्नन्ति दिव्यान्दिवि देवभोगान्।।9.20।। PADACHHED त्रैविद्या:, माम्‌, सोम-पा:, पूत-पापा:, यज्ञै:_इष्ट्वा, स्वर्गतिम्‌,प्रार्थयन्ते, ते, पुण्यम्_आसाद्य, सुरेन्द्र-लोकम्_अश्नन्ति,दिव्यान्_दिवि, देव-भोगान्‌ ॥ २० ॥ ANAVYA त्रैविद्या: सोमपा: पूतपापा: (पुरुषाः) मां यज्ञै: इष्ट्वा स्वर्गतिंप्रार्थयन्ते; ते पुण्यं सुरेन्द्रलोकम्‌ आसाद्य दिवि दिव्यान्‌ देवभोगान्‌ अश्नन्ति। ANAVYA-INLINE-GLOSS त्रैविद्या: [तीनों वेदों में विधान किये हुए सकाम कर्मों को करने…

Chapter-4_4.22 SHLOKA यदृच्छालाभसन्तुष्टो द्वन्द्वातीतो विमत्सरः।समः सिद्धावसिद्धौ च कृत्वापि न निबध्यते।।4.22।। PADACHHED यदृच्छा-लाभ-सन्तुष्ट:, द्वन्द्वातीत:, विमत्सर:,सम:, सिद्धौ_असिद्धौ, च, कृत्वा_अपि, न, निबध्यते ॥ २२ ॥ ANAVYA यदृच्छालाभसन्तुष्ट:, विमत्सर:, द्वन्द्वातीत: (ईदृशः)सिद्धौ च असिद्धौ सम: कृत्वा (कर्मयोगी पुरुषः) (कर्म कुर्वन्) अपि न निबध्यते। ANAVYA-INLINE-GLOSS यदृच्छालाभसन्तुष्ट: [जो बिना इच्छा के अपने-आप प्राप्त हुए पदार्थ में सदा संतुष्ट रहता है,], विमत्सर: [जिसमें…

Chapter-12_1.9 SHLOKA अथ चित्तं समाधातुं न शक्नोषि मयि स्थिरम्।अभ्यासयोगेन ततो मामिच्छाप्तुं धनञ्जय।।12.9।। PADACHHED अथ, चित्तम्, समाधातुम्, न, शक्नोषि, मयि, स्थिरम्‌,अभ्यास-योगेन, तत:, माम्_इच्छ_आप्तुम्, धनञ्जय ॥ ९ ॥ ANAVYA अथ (त्वम्) चित्तं मयि स्थिरं समाधातुंन शक्नोषि तत: (हे) धनञ्जय! अभ्यासयोगेन माम्‌ आप्तुम् इच्छ। ANAVYA-INLINE-GLOSS अथ (त्वम्) [यदि (तुम)], चित्तम् [मन को], मयि [मुझमें], स्थिरम् [अचल], समाधातुम् [स्थापन…