Chapter-18_1.61 SHLOKA ईश्वरः सर्वभूतानां हृद्देशेऽर्जुन तिष्ठति।भ्रामयन्सर्वभूतानि यन्त्रारूढानि मायया।।18.61।। PADACHHED ईश्वर:, सर्व-भूतानाम्‌, हृद्देशे_अर्जुन, तिष्ठति,भ्रामयन्_सर्व-भूतानि, यन्त्रारूढानि, मायया ॥ ६१ ॥ ANAVYA (हे) अर्जुन! यन्त्रारूढानि सर्वभूतानि ईश्वर: माययाभ्रामयन्‌ सर्वभूतानां हृद्देशे तिष्ठति। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) अर्जुन! [हे अर्जुन!], यन्त्रारूढानि [((शरीररूप)) यन्त्र में आरूढ हुए], सर्वभूतानि [सम्पूर्ण प्राणियों को], ईश्वर: [((अन्तर्यामी)) परमेश्वर], मायया [((अपनी)) माया से ((उनके कर्मों के अनुसार))],भ्रामयन् [भ्रमण…

Chapter-6_6.8 SHLOKA ज्ञानविज्ञानतृप्तात्मा कूटस्थो विजितेन्द्रियः।युक्त इत्युच्यते योगी समलोष्टाश्मकाञ्चनः।।6.8।। PADACHHED ज्ञान-विज्ञान-तृप्तात्मा, कूटस्थ:, विजितेन्द्रिय:,युक्त:, इति_उच्यते, योगी, समलोष्टाश्म-काञ्चन: ॥ ८ ॥ ANAVYA ज्ञानविज्ञानतृप्तात्मा कूटस्थ: विजितेन्द्रिय:समलोष्टाश्मकाञ्चनः (च) (अस्ति) (सः) योगी युक्त: इति उच्यते। ANAVYA-INLINE-GLOSS ज्ञानविज्ञानतृप्तात्मा [जिसका अन्त:करण ज्ञान-विज्ञान से तृप्त है,], कूटस्थ: [जिसकी स्थिति विकार रहित है,], विजितेन्द्रिय: [जिसकी इन्द्रियाँ भलीभाँति जीती हुई हैं ],समलोष्टाश्मकाञ्चनः (च) (अस्ति) [(और) जिसके…

Chapter-14_1.22 SHLOKA श्रीभगवानुवाच –प्रकाशं च प्रवृत्तिं च मोहमेव च पाण्डव।न द्वेष्टि सम्प्रवृत्तानि न निवृत्तानि काङ्क्षति।।14.22।। PADACHHED श्रीभगवान् उवाच –प्रकाशम्‌, च, प्रवृत्तिम्, च, मोहम्_एव, च, पाण्डव,न, द्वेष्टि, सम्प्रवृत्तानि, न, निवृत्तानि, काङ्क्षति ॥ २२ ॥ ANAVYA श्रीभगवान् उवाच –(हे) पाण्डव! (यः) प्रकाशं च प्रवृत्तिं च मोहम्एव न (तु) सम्प्रवृत्तानि द्वेष्टि च न निवृत्तानि काङ्क्षति। ANAVYA-INLINE-GLOSS श्रीभगवान् उवाच…

Chapter-2_2.10 SHLOKA तमुवाच हृषीकेशः प्रहसन्निव भारत।सेनयोरुभयोर्मध्ये विषीदन्तमिदं वचः।।2.10।। PADACHHED तम्_उवाच, ह्रषीकेश: , प्रहसन्_इव, भारत,सेनयो:_उभयो:_मध्ये, विषीदन्तम्_इदम्‌, वच: ॥ १० ॥ ANAVYA (हे) भारत! ह्रषीकेश: उभयो: सेनयो:मध्ये विषीदन्तं तं (अर्जुनं) प्रहसन् इव इदं वच: उवाच। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) भारत [हे भरतवंशी (धृतराष्ट्र!)], ह्रषीकेश: [अन्तर्यामी श्रीकृष्ण], उभयो: [दोनों], सेनयो: [सेनाओ के],मध्ये [बीच में], विषीदन्तम् [शोक करते हुए], तम् (अर्जुनम्)…

Chapter-16_1.22 SHLOKA एतैर्विमुक्तः कौन्तेय तमोद्वारैस्त्रिभिर्नरः।आचरत्यात्मनः श्रेयस्ततो याति परां गतिम्।।16.22।। PADACHHED एतै:_विमुक्त:, कौन्तेय, तमो-द्वारै:_त्रिभि:_नर:,आचरति_आत्मन:, श्रेय:_तत:, याति, पराम्‌, गतिम्, ॥ २२ ॥ ANAVYA (हे) कौन्तेय! एतै: त्रिभि: तमोद्वारै: विमुक्त: नर: आत्मन: श्रेयःआचरति तत: (सः) परां गतिं याति। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) कौन्तेय! [हे अर्जुन!], एतै: [इन], त्रिभि: [तीनों], तमोद्वारै: [नरक के द्वारों से], विमुक्त: [मुक्त], नर: [पुरुष], आत्मन: [अपने],…

Chapter-7_7.14 SHLOKA दैवी ह्येषा गुणमयी मम माया दुरत्यया।मामेव ये प्रपद्यन्ते मायामेतां तरन्ति ते।।7.14।। PADACHHED दैवी, हि_एषा, गुणमयी, मम, माया, दुरत्यया,माम्_एव, ये, प्रपद्यन्ते, मायाम्_एताम्‌, तरन्ति, ते ॥ १४ ॥ ANAVYA हि एषा दैवी गुणमयी मम माया दुरत्यया (वर्तते), (परञ्च) ये (जनाः)माम् एव प्रपद्यन्ते ते एतां मायां तरन्ति। ANAVYA-INLINE-GLOSS हि [क्योंकि], एषा [यह], दैवी [अलौकिक अर्थात् अति…