Chapter-6_6.8 SHLOKA ज्ञानविज्ञानतृप्तात्मा कूटस्थो विजितेन्द्रियः।युक्त इत्युच्यते योगी समलोष्टाश्मकाञ्चनः।।6.8।। PADACHHED ज्ञान-विज्ञान-तृप्तात्मा, कूटस्थ:, विजितेन्द्रिय:,युक्त:, इति_उच्यते, योगी, समलोष्टाश्म-काञ्चन: ॥ ८ ॥ ANAVYA ज्ञानविज्ञानतृप्तात्मा कूटस्थ: विजितेन्द्रिय:समलोष्टाश्मकाञ्चनः (च) (अस्ति) (सः) योगी युक्त: इति उच्यते। ANAVYA-INLINE-GLOSS ज्ञानविज्ञानतृप्तात्मा [जिसका अन्त:करण ज्ञान-विज्ञान से तृप्त है,], कूटस्थ: [जिसकी स्थिति विकार रहित है,], विजितेन्द्रिय: [जिसकी इन्द्रियाँ भलीभाँति जीती हुई हैं ],समलोष्टाश्मकाञ्चनः (च) (अस्ति) [(और) जिसके…

Chapter-13_1.16 SHLOKA अविभक्तं च भूतेषु विभक्तमिव च स्थितम्।भूतभर्तृ च तज्ज्ञेयं ग्रसिष्णु प्रभविष्णु च।।13.16।। PADACHHED अविभक्तम्‌, च, भूतेषु, विभक्तम्_इव, च, स्थितम्‌,भूत-भर्तृ, च, तत्_ज्ञेयम्‌, ग्रसिष्णु, प्रभविष्णु, च ॥ १६ ॥ ANAVYA (तत्) अविभक्तं च भूतेषु विभक्तम् इव स्थितम् (प्रतीयते) चतत्‌ ज्ञेयं भूतभर्तृ च ग्रसिष्णु च प्रभविष्णु (वर्तते)। ANAVYA-INLINE-GLOSS (तत्) अविभक्तम् [(वह) ((परमात्मा)) विभाग रहित ((एक रूप से…

Chapter-1_1.3 SHLOKA पश्यैतां पाण्डुपुत्राणामाचार्य महतीं चमूम्।व्यूढां द्रुपदपुत्रेण तव शिष्येण धीमता।।1.3।। PADACHHED पश्य_एताम्‌, पाण्डु-पुत्राणाम्_आचार्य, महतीम्‌, चमूम्‌,व्यूढाम्‌, द्रुपद-पुत्रेण, तव, शिष्येण, धीमता ॥ ३ ॥ ANAVYA (हे) आचार्य! तव धीमता शिष्येण द्रुपदपुत्रेण व्यूढांपाण्डुपुत्राणाम्‌ एतां महतीं चमूं पश्य। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) आचार्य! [(हे) आचार्य!], तव [आपके], धीमता [बुद्धिमान् ], शिष्येण [शिष्य], द्रुपदपुत्रेण [द्रुपद के पुत्र ((धृष्टद्युम्न)) के द्वारा], व्यूढाम् [व्यूहाकार…

Chapter-18_1.31 SHLOKA यया धर्ममधर्मं च कार्यं चाकार्यमेव च।अयथावत्प्रजानाति बुद्धिः सा पार्थ राजसी।।18.31।। PADACHHED यया, धर्मम्_अधर्मम्‌, च, कार्यम्‌, च_अकार्यम्_एव, च,अयथावत्_प्रजानाति, बुद्धि:, सा, पार्थ, राजसी ॥ ३१ ॥ ANAVYA (हे) पार्थ! यया धर्मं च अधर्मं च कार्यं चअकार्यम्‌ एव अयथावत्‌ प्रजानाति सा बुद्धि: राजसी (वर्तते)। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) पार्थ! [हे पार्थ! ((मनुष्य))], यया [जिस ((बुद्धि)) के द्वारा], धर्मम्…

Chapter-3_3.12 SHLOKA इष्टान्भोगान्हि वो देवा दास्यन्ते यज्ञभाविताः।तैर्दत्तानप्रदायैभ्यो यो भुङ्क्ते स्तेन एव सः।।3.12।। PADACHHED इष्टान्_भोगान्_हि, वः, देवा:, दास्यन्ते, यज्ञ-भाविता:,तै:_दत्तान्_अप्रदाय_एभ्य:, य:, भुङ्क्ते, स्तेन:, एव, सः ॥ १२ ॥ ANAVYA यज्ञभाविता: देवा: वः (याचनां विनाऽपि) इष्टान् भोगान् हि दास्यन्ते (अतः)तै: (देवैः) दत्तान् (भोगान्) य: (पुरूषः) एभ्यः अप्रदाय (स्यमेव) भुङ्क्ते स: स्तेन: एव (अस्ति)। ANAVYA-INLINE-GLOSS यज्ञभाविता: [यज्ञ के द्वारा…

Chapter-10_1.17 SHLOKA कथं विद्यामहं योगिंस्त्वां सदा परिचिन्तयन्।केषु केषु च भावेषु चिन्त्योऽसि भगवन्मया।।10.17।। PADACHHED कथम्‌, विद्याम्_अहम्‌, योगिन्_त्वाम्, सदा, परिचिन्तयन्‌,केषु, केषु, च, भावेषु, चिन्त्य:_असि, भगवन्_मया ॥ १७ ॥ ANAVYA (हे) योगिन्! अहं कथं सदा परिचिन्तयन्‌ त्वां विद्याम्,च (हे) भगवन्! (त्वम्) केषु केषु भावेषु मया चिन्त्य: असि। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) योगिन्! [हे योगेश्वर!], अहम् [मैं], कथम् [किस प्रकार], सदा…