Chapter-3_3.6 SHLOKA कर्मेन्द्रियाणि संयम्य य आस्ते मनसा स्मरन्।इन्द्रियार्थान्विमूढात्मा मिथ्याचारः स उच्यते।।3.6।। PADACHHED कर्मेन्द्रियाणि, संयम्य, य:, आस्ते, मनसा, स्मरन्‌,इन्द्रियार्थान्_विमूढात्मा, मिथ्याचार:, स:, उच्यते ॥ ६ ॥ ANAVYA यः विमूढात्मा (पुरुषः) कर्मेन्द्रियाणि (हठात्) संयम्य मनसा (तान्)इन्दियाथार्न् स्मरन् आस्ते स: मिथ्याचार: उच्यते। ANAVYA-INLINE-GLOSS यः [जो], विमूढात्मा (पुरुषः) [मूढ़बुद्धि (मनुष्य)], कर्मेन्द्रियाणि (हठात्) [समस्त इन्द्रियों को (हठपूर्वक ((ऊपर से))], संयम्य [रोककर],…

Chapter-11_1.2 SHLOKA भवाप्ययौ हि भूतानां श्रुतौ विस्तरशो मया।त्वत्तः कमलपत्राक्ष माहात्म्यमपि चाव्ययम्।।11.2।। PADACHHED भवाप्ययौ, हि, भूतानाम्‌, श्रुतौै, विस्तरश:, मया,त्वत्त:, कमल-पत्राक्ष, माहात्म्यम्_अपि, च_अव्ययम्‌ ॥ २ ॥ ANAVYA हि (हे) कमलपत्राक्ष! मया त्वत्त: भूतानां भवाप्ययौविस्तरश: श्रुतौै च (ते) अव्ययं माहात्म्यम् अपि (श्रुतम्)। ANAVYA-INLINE-GLOSS हि [क्योंकि], (हे) कमलपत्राक्ष! [हे कमलनेत्र ((श्रीकृष्ण!))], मया [मैंने], त्वत्त: [आप से], भूतानाम् [भूतों की],…

Chapter-11_1.41.42 SHLOKA सखेति मत्वा प्रसभं यदुक्तंहे कृष्ण हे यादव हे सखेति।अजानता महिमानं तवेदंमया प्रमादात्प्रणयेन वापि।।11.41।।यच्चावहासार्थमसत्कृतोऽसिविहारशय्यासनभोजनेषु।एकोऽथवाप्यच्युत तत्समक्षंतत्क्षामये त्वामहमप्रमेयम्।।11.42।। PADACHHED सखा_इति, मत्वा, प्रसभम्‌, यत्_उक्तम्‌, हे कृष्ण,हे यादव, हे सखे_इति, अजानता, महिमानम्‌, तव_इदम्‌,मया, प्रमादात्_प्रणयेन, वा_अपि ॥ ४१ ॥यत्_च_अवहासार्थम्_असत्कृत:_असि,विहार-शय्यासन-भोजनेषु, एक:_अथवा_अपि_अच्युत,तत्समक्षम्, तत्_क्षामये, त्वाम्_अहम्_अप्रमेयम्‌ ॥ ४२ ॥ ANAVYA तव इदं महिमानम्‌ अजानता सखा इति मत्वा प्रणयेन वा प्रमादात्‌ अपि मया हे…

Chapter-8_1.28 SHLOKA वेदेषु यज्ञेषु तपःसु चैवदानेषु यत्पुण्यफलं प्रदिष्टम्।अत्येति तत्सर्वमिदं विदित्वायोगी परं स्थानमुपैति चाद्यम्।।8.28।। PADACHHED वेदेषु, यज्ञेषु, तप:सु, च_एव, दानेषु, यत्_पुण्य-फलम्‌,प्रदिष्टम्‌, अत्येति, तत्_सर्वम्_इदम्‌, विदित्वा, योगी,परम्‌, स्थानम्_उपैति, च_आद्यम्‌ ॥ २८ ॥ ANAVYA योगी इदं (रहस्यम्) विदित्वा वेदेषु च यज्ञेषु तप:सु (च) दानेषु यत्‌ पुण्यफलंप्रदिष्टं तत्‌ सर्वम्‌ एव अत्येति च आद्यं परं स्थानम्‌ उपैति। ANAVYA-INLINE-GLOSS योगी [योगी ((पुरुष))],…

Chapter-18_1.38 SHLOKA विषयेन्द्रियसंयोगाद्यत्तदग्रेऽमृतोपमम्।परिणामे विषमिव तत्सुखं राजसं स्मृतम्।।18.38।। PADACHHED विषयेन्द्रिय-संयोगात्_यत्_तत्_अग्रे_अमृतोपमम्‌,परिणामे, विषम्_इव, तत्_सुखम्‌, राजसम्‌, स्मृतम्‌ ॥ ३८ ॥ ANAVYA यत्‌ सुखं विषयेन्द्रियसंयोगात्‌ (भवति) तत्‌ अग्रे अमृतोपमंपरिणामे विषम्‌ इव (अत:) तत्‌ (सुखम्) राजसं स्मृतम्‌। ANAVYA-INLINE-GLOSS यत् [जो], सुखम् [सुख], विषयेन्द्रियसंयोगात् [विषय और इन्द्रियों के संयोग से], {(भवति) [होता है,]}, तत् [वह], अग्रे [पहले ((भोग काल में))], अमृतोपमम् [अमृत…

Chapter-2_2.4 SHLOKA अर्जुन उवाच –कथं भीष्ममहं संख्ये द्रोणं च मधुसूदन।इषुभिः प्रतियोत्स्यामि पूजार्हावरिसूदन।।2.4।। PADACHHED अर्जुन उवाच –कथम्‌, भीष्मम्_अहम्‌, सङ्ख्ये, द्रोणम्, च, मधुसूदन,इषुभि:, प्रति_योत्स्यामि, पूजार्हौ_अरिसूदन ॥ ४ ॥ ANAVYA अर्जुन उवाच –(हे) मधुसूदन! अहं सङ्ख्ये कथम् इषुभि: भीष्मं चद्रोणं प्रति योत्स्यामि (यत:) (हे) अरिसूदन! (तौ एव) पूजार्हौ (स्तः)। ANAVYA-INLINE-GLOSS अर्जुन उवाच – (हे) मधुसूदन! [हे मधुसूदन!], अहम्…