Chapter-2_2.2 SHLOKA श्री भगवानुवाच –कुतस्त्वा कश्मलमिदं विषमे समुपस्थितम्।अनार्यजुष्टमस्वर्ग्यमकीर्तिकरमर्जुन।।2.2।। PADACHHED श्री भगवान् उवाच –कुत:_त्वा, कश्मलम्_इदम्‌, विषमे, समुपस्थितम्‌,अनार्यजुष्टम्_अस्वर्ग्यम्_अकीर्तिकरम्_अर्जुन ॥ २ ॥ ANAVYA श्री भगवान् उवाच –(हे) अर्जुन! त्वा विषमे इदं कश्मलं कुतः समुपस्थितम्?(यत:) अनार्य-जुष्टम्‌ अस्वर्ग्यम्‌ अकीर्ति-करम्‌ (एव अस्ति)। ANAVYA-INLINE-GLOSS श्री भगवान् उवाच – [श्री भगवान् ने कहा -] (हे) अर्जुन! [(हे) अर्जुन!], त्वा [तुझे (इस)], विषमे [असमय…

Chapter-14_1.4 SHLOKA सर्वयोनिषु कौन्तेय मूर्तयः सम्भवन्ति याः।तासां ब्रह्म महद्योनिरहं बीजप्रदः पिता।।14.4।। PADACHHED सर्व-योनिषु, कौन्तेय, मूर्तय:, सम्भवन्ति, या:,तासाम्‌, ब्रह्म, महत्_योनि:_अहम्‌, बीज-प्रद:, पिता ॥ ४ ॥ ANAVYA (हे) कौन्तेय! सर्वयोनिषु या: मूर्तय: सम्भवन्ति, महत् ब्रह्म (तु)तासां योनि: (अस्ति) (च) अहं बीजप्रद: पिता (अस्मि)। ANAVYA-INLINE-GLOSS (हे) कौन्तेय! [हे अर्जुन!], सर्वयोनिषु [((नाना प्रकार की)) सभी योनियों में], या: [जितनी],…

Chapter-5_5.8.9 SHLOKA नैव किंचित्करोमीति युक्तो मन्येत तत्त्ववित्।पश्यञ्श्रृणवन्स्पृशञ्जिघ्रन्नश्नन्गच्छन्स्वपञ्श्वसन्।।5.8।।प्रलपन्विसृजन्गृह्णन्नुन्मिषन्निमिषन्नपि।इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेषु वर्तन्त इति धारयन्।।5.9।। PADACHHED न_एव, किञ्चित्_करोमि_इति, युक्त:, मन्येत, तत्त्व-वित्‌,पश्यन्_शृण्वन्_स्पृशन्_जिघ्रन्_अश्नन्_गच्छन्_स्वपन्_श्वसन्‌,प्रलपन्_विसृजन्_गृह्णन्_उन्मिषन्_निमिषन्_अपि,इन्द्रियाणि_इन्द्रियार्थेषु, वर्तन्ते, इति, धारयन्‌ ॥ ८-९ ॥ ANAVYA तत्त्ववित्‌ युक्तः (तु) पश्यन्‌ शृण्वन्‌ स्पृशन्‌ जिघ्रन्‌ अश्नन्‌ गच्छन्‌ स्वपन्‌ श्वसन् प्रलपन्‌ विसृजन्‌ गृह्णन्(नेत्रे) उन्मिषन्‌ निमिषन्‌ (च) अपि इन्द्रियाणि इन्द्रियार्थेषु वर्तन्ते इति धारयन्‌ एव इति मन्येत (यत्) (अहम्) किंचित् न करोमि। ANAVYA-INLINE-GLOSS…

Chapter-2_2.49 SHLOKA दूरेण ह्यवरं कर्म बुद्धियोगाद्धनञ्जय।बुद्धौ शरणमन्विच्छ कृपणाः फलहेतवः।।2.49।। PADACHHED दूरेण, हि_अवरम्‌, कर्म, बुद्धि-योगात्_धनञ्जय,बुद्धौ, शरणम्_अन्विच्छ, कृपणा:, फल-हेतव: ॥ ४९ ॥ ANAVYA बुद्धियोगात्‌ कर्म दूरेण अवरम् (अस्ति) (अत:) (हे) धनञ्जय! (त्वम्) बुद्धौ (एव)शरणम्‌ अन्विच्छ। हि फलहेतव: कृपणा: (सन्ति)। ANAVYA-INLINE-GLOSS बुद्धियोगात् [((इस समत्वरूप)) बुद्धियोग से], कर्म [((सकाम)) कर्म], दूरेण [अत्यन्त (ही)], अवरम् (अस्ति) [निम्न श्रेणी का है।],…

Chapter-2_2.51 SHLOKA कर्मजं बुद्धियुक्ता हि फलं त्यक्त्वा मनीषिणः।जन्मबन्धविनिर्मुक्ताः पदं गच्छन्त्यनामयम्।।2.51।। PADACHHED कर्मजम्‌, बुद्धि-युक्ता:, हि, फलम्‌, त्यक्त्वा, मनीषिण:,जन्म-बन्ध-विनिर्मुक्ता:, पदम्‌, गच्छन्ति_अनामयम्‌ ॥ ५१ ॥ ANAVYA हि बुद्धियुक्ता: मनीषिण: कर्मजं फलंत्यक्त्वा जन्मबन्धविनिर्मुक्ता: अनामयं पदं गच्छन्ति। ANAVYA-INLINE-GLOSS हि [क्योंकि], बुद्धियुक्ता: [समबुद्धि से युक्त], मनीषिण: [ज्ञानी लोग], कर्मजम् [कर्मो से उत्पन होने वाले], फलम् [फल को],त्यक्त्वा [त्यागकर], जन्मबन्धविनिर्मुक्ता: [जन्मरूप बन्धन…

Chapter-1_1.37 SHLOKA तस्मान्नार्हा वयं हन्तुं धार्तराष्ट्रान्स्वबान्धवान्।स्वजनं हि कथं हत्वा सुखिनः स्याम माधव।।1.37।। PADACHHED तस्मात्_न_आर्हा:, वयम्‌, हन्तुम्‌, धार्तराष्ट्रान्_स्व-बान्धवान्‌,स्व-जनम्‌, हि, कथम्‌, हत्वा, सुखिन:, स्याम, माधव ॥ ३७ ॥ ANAVYA तस्मात्‌ (हे) माधव! स्वबान्धवान्‌ धार्तराष्ट्रान् हन्तुं वयंन अर्हा: हि स्वजनं हत्वा (वयम्) कथं सुखिन: स्याम। ANAVYA-INLINE-GLOSS तस्मात् [अतएव], (हे) माधव! [हे माधव!], स्वबान्धवान् [अपने ही बान्धव], धार्तराष्ट्रान् [धृतराष्ट्र…