Chapter-4_4.42 SHLOKA तस्मादज्ञानसंभूतं हृत्स्थं ज्ञानासिनाऽऽत्मनः।छित्त्वैनं संशयं योगमातिष्ठोत्तिष्ठ भारत।।4.42।। PADACHHED तस्मात्_अज्ञान-सम्भूतम्‌, हृत्स्थम्‌, ज्ञानासिना_आत्मन:,छित्त्वा_एनम्‌, संशयम्‌, योगम्_आतिष्ठ_उत्तिष्ठ, भारत ॥ ४२ ॥ ANAVYA तस्मात्‌ (हे) भारत! (त्वम्) हृत्स्थम्‌ एनम्‌ अज्ञानसम्भूतम्‌ आत्मन:संशयं ज्ञानासिना छित्त्वा (समत्वं) योगम्‌ आतिष्ठ (अपि च) (युद्धाय) उत्तिष्ठ। ANAVYA-INLINE-GLOSS तस्मात् [इसलिये], (हे) भारत! (त्वम्) [हे भरतवंशी अर्जुन! (तुम)], हृत्स्थम् [हृदय में स्थित], एनम् [इस], अज्ञानसम्भूतम् [अज्ञान से…

Chapter-13_1.1 SHLOKA श्रीभगवानुवाच –इदं शरीरं कौन्तेय क्षेत्रमित्यभिधीयते।एतद्यो वेत्ति तं प्राहुः क्षेत्रज्ञ इति तद्विदः।।13.1।। PADACHHED श्रीभगवान् उवाच –इदम्, शरीरम्‌, कौन्तेय, क्षेत्रम्_इति_अभिधीयते,एतत्_य:, वेत्ति_तम्‌, प्राहु:, क्षेत्रज्ञ:, इति, तद्विद: ॥ १ ॥ ANAVYA श्रीभगवानुवाच –(हे) कौन्तेय! इदं शरीरं क्षेत्रम् इति अभिधीयते (च) एतत्‌य: वेत्ति तं क्षेत्रज्ञ: इति तद्विद: प्राहु: । ANAVYA-INLINE-GLOSS श्रीभगवानुवाच – [श्री भगवान् ने कहा -], (हे)…

Chapter-3_3.42 SHLOKA इन्द्रियाणि पराण्याहुरिन्द्रियेभ्यः परं मनः।मनसस्तु परा बुद्धिर्यो बुद्धेः परतस्तु सः।।3.42।। PADACHHED इन्द्रियाणि, पराणि_आहु:_इन्द्रियेभ्य:, परम्‌, मन:,मनसः_तु, परा, बुद्धि:_य:, बुद्धे:, परत:_तु, सः ॥ ४२ ॥ ANAVYA इन्द्रियाणि (स्थूलशरीरात्) पराणि आहु:; इन्द्रियेभ्य: परं मन: (अस्ति);मनसः तु परा बुद्धि: (अस्ति) तु य: बुद्धे: (अपि) परत: स: (आत्मा इति) (वर्तते)। ANAVYA-INLINE-GLOSS इन्द्रियाणि (स्थूलशरीरात्) [इन्द्रियों को (स्थूल शरीर से)], पराणि…

Chapter-1_1.28.29 SHLOKA अर्जुन उवाच –दृष्ट्वेमं स्वजनं कृष्ण युयुत्सुं समुपस्थितम्।।1.28.2।।सीदन्ति मम गात्राणि मुखं च परिशुष्यति।वेपथुश्च शरीरे मे रोमहर्षश्च जायते।।1.29।। PADACHHED अर्जुन उवाच –दृष्ट्वा_इमम्, स्वजनम्‌, कृष्ण, युयुत्सुम्, समुपस्थितम्‌ ॥ २८ ॥सीदन्ति, मम, गात्राणि, मुखम्‌, च, परिशुष्यति,वेपथु:_च, शरीरे, मे, रोम-हर्ष:_च, जायते ॥ २९ ॥ ANAVYA अर्जुन उवाच –(हे) कृष्ण! (सङ्ग्रामे) समुपस्थितं युयुत्सुम् इमं स्वजनं दृष्ट्वा मम गात्राणिसीदन्ति च…

Chapter-5_5.8.9 SHLOKA नैव किंचित्करोमीति युक्तो मन्येत तत्त्ववित्।पश्यञ्श्रृणवन्स्पृशञ्जिघ्रन्नश्नन्गच्छन्स्वपञ्श्वसन्।।5.8।।प्रलपन्विसृजन्गृह्णन्नुन्मिषन्निमिषन्नपि।इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेषु वर्तन्त इति धारयन्।।5.9।। PADACHHED न_एव, किञ्चित्_करोमि_इति, युक्त:, मन्येत, तत्त्व-वित्‌,पश्यन्_शृण्वन्_स्पृशन्_जिघ्रन्_अश्नन्_गच्छन्_स्वपन्_श्वसन्‌,प्रलपन्_विसृजन्_गृह्णन्_उन्मिषन्_निमिषन्_अपि,इन्द्रियाणि_इन्द्रियार्थेषु, वर्तन्ते, इति, धारयन्‌ ॥ ८-९ ॥ ANAVYA तत्त्ववित्‌ युक्तः (तु) पश्यन्‌ शृण्वन्‌ स्पृशन्‌ जिघ्रन्‌ अश्नन्‌ गच्छन्‌ स्वपन्‌ श्वसन् प्रलपन्‌ विसृजन्‌ गृह्णन्(नेत्रे) उन्मिषन्‌ निमिषन्‌ (च) अपि इन्द्रियाणि इन्द्रियार्थेषु वर्तन्ते इति धारयन्‌ एव इति मन्येत (यत्) (अहम्) किंचित् न करोमि। ANAVYA-INLINE-GLOSS…

Chapter-3_3.12 SHLOKA इष्टान्भोगान्हि वो देवा दास्यन्ते यज्ञभाविताः।तैर्दत्तानप्रदायैभ्यो यो भुङ्क्ते स्तेन एव सः।।3.12।। PADACHHED इष्टान्_भोगान्_हि, वः, देवा:, दास्यन्ते, यज्ञ-भाविता:,तै:_दत्तान्_अप्रदाय_एभ्य:, य:, भुङ्क्ते, स्तेन:, एव, सः ॥ १२ ॥ ANAVYA यज्ञभाविता: देवा: वः (याचनां विनाऽपि) इष्टान् भोगान् हि दास्यन्ते (अतः)तै: (देवैः) दत्तान् (भोगान्) य: (पुरूषः) एभ्यः अप्रदाय (स्यमेव) भुङ्क्ते स: स्तेन: एव (अस्ति)। ANAVYA-INLINE-GLOSS यज्ञभाविता: [यज्ञ के द्वारा…